To Επικουρικό Σύστημα Ανταμοιβών στις Ένοπλες Δυνάμεις

            Θεωρητικά αρκετό μελάνι έχει καταναλωθεί τελευταία από διάφορα ΜΜΕ και δικτυακούς τόπους, για να διαπιστωθεί και να περιγραφεί η κατάσταση που επικρατεί στο Επικουρικό Σύστημα Ανταμοιβών των Ενόπλων Δυνάμεων.

Σίγουρα  αρκετά θα ξενίστηκαν οι περισσότεροι Έλληνες  πολίτες, ιδιαίτερα σε μια περίοδο οξύτατης οικονομικής κρίσης, από τις πρωτόγνωρες εκδηλώσεις των αποστράτων, με τις πορείες, τις διαμαρτυρίες, ακόμη και την «βιαία» είσοδο μερικών από αυτούς μέσα στο ίδιο τους το «σπίτι», το Πεντάγωνο, τον περασμένο Σεπτέμβριο. Παράλογες  ίσως θα ακούστηκαν και οι δηλώσεις ενός από τους τελευταίους υπουργούς εθνικής άμυνας, που τότε χρησιμοποίησε ατιμωτικές εκφράσεις και χαρακτηρισμούς και που σύμφωνα με την  λαϊκή  πλειοψηφία, τελικά τον οδήγησαν στον καταποντισμό του στις τελευταίες εκλογικές διαδικασίες και πιθανότατα στο οριστικό τέλος της πολιτικής του καριέρας.

Αφορμή για αυτό το άρθρο, υπήρξε η αλίευση από το διαδίκτυο και η ανάγνωση ενός εγχειριδίου, που εξέδωσε το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης με τίτλο «
Βασικό Εγχειρίδιο Οργάνωσης & Λειτουργίας Μ.Τ.Π.Υ», επί των ημερών του τελευταίου προερχόμενου από την κυβέρνηση των νικητών των εκλογών του 2009 αρμόδιου  υπουργού που δείχνει την νεότερη στάση της Πολιτείας πιθανώς , μετά την εισαγωγή σε ισχύ του Π.Δ 94/2011 και στόχος του είναι να εξηγηθεί, με λίγο πιο αποστασιοποιημένο βλέμμα, η κρατούσα κατάσταση που διέπει την επικουρική ασφάλιση των Ενόπλων Δυνάμεων , πάντα με την χρήση της λογικής αφενός αλλά και της επιστήμης. Έτσι σε αυτό το εγχειρίδιο, στο κεφάλαιο 5.1, όπου περιγράφονται τα εν γένει Επικουρικά Ταμεία, αυτά κατηγοριοποιούνται σε δύο ειδών. Σε εκείνα που τα οικονομικά κεφάλαια τους προέρχονται τόσο από τον εργοδότη αλλά και από τους εργαζόμενους και λέγονται Ταμεία Επικουρικής συνταξιοδότησης , όπως είναι το ΤΕΑΔΥ για το Δημόσιο , και σε εκείνα που τα κεφάλαιά τους προέρχονται αποκλειστικά από τους εργαζομένους και για αυτό ονομάζονται μετοχικά, στην κατηγορία των οποίων είναι πασιφανές πως ανήκουν τα Μετοχικά Ταμεία των Ενόπλων Δυνάμεων.

Το παράδοξο είναι πως, όπως γράφεται στο συγκεκριμένο κείμενο, στην πρώτη περίπτωση το κράτος έρχεται να εγγυηθεί αυτές τις επικουρικές συντάξεις, όπως λέγεται λόγω της συμμετοχής του, ενώ στην δεύτερη περίπτωση , όπως ρητά γράφεται «το κράτος δεν παρέχει καμιά εγγύηση».

Είναι γεγονός πως ένα ασφαλιστικό σύστημα δεν μπορεί να είναι ποτέ στατικό και οφείλει να εξελίσσεται και να μεταβάλλεται συνεχώς. Το θέμα όμως είναι προς τα πού ,πως και πότε μπορεί να καθορίζεται μια τέτοια στάση; Άραγε μπορεί να λαμβάνεται οποιαδήποτε τέτοια απόφαση από την πολιτεία για την τύχη ενός τέτοιου ασφαλιστικού  συστήματος,  στο οποίο ξαφνικά δεν παρέχει την εγγύησή της, αλλά παρόλα αυτά για μία σειρά ετών η ίδια διατηρεί τον πλήρη έλεγχο και προβαίνει στην πλήρη εκμετάλλευση του εξυπηρετώντας η ίδια συμφέροντα αγνώστων   ή μήπως η ίδια  απλά κάνει χρήση της αδυναμίας των στρατιωτικών σε πλήρη συνταγματικά δικαιώματα, λόγω της στρατιωτικής ιδιότητάς τους;

Γενικά  τρεις  είναι οι γενικότερες επιλογές που μπορεί να έχει μια επικουρική πλατφόρμα που μπορεί να περιλαμβάνει  , την  υιοθέτηση ενός :

ü  Κεφαλαιοποιητικού Συστήματος,

ü  Ενός Διανεμητικού και

ü  Ενός συνδυασμού των δύο

Η πρώτη επιλογή εφόσον υιοθετηθεί, επιβάλλει σημαντική πειθαρχία, απαιτεί την ισοσκέλιση των βιβλίων ,την συνεχή  διαχείριση, οπότε αναγκαιεί ένας επιστημονικός τρόπος αντιμετώπισης, ανεξαρτησία διοίκησης και μια συνεχής αναλογιστική παρακολούθηση. Επιπλέον οι ασφαλισμένοι που έχουν άμεσο ενδιαφέρον για την τύχη του φορέα τους, πιέζουν για διαφάνεια, αφού οι παροχές τους εξαρτώνται από την συσσώρευση και την ορθολογική διαχείριση των κεφαλαίων του. Βέβαια οι διαχειριστές του ταμείου και η διοίκηση θεωρούνται υπόλογοι για την πορεία του. Ένα κεφαλαιοποιητικό σύστημα μπορεί να είναι ανταποδοτικό , δεν απαγορεύεται όμως να υπάρχει ένα ελάχιστο και ένα  μέγιστο όριο σύνταξης, άσχετα από το τι έχει καταβάλλει ο ασφαλισμένος.

Ένα διανεμητικό σύστημα  από την άλλη, μοιράζει όλα όσα μαζεύει, οπότε η διαιώνισή του διευκολύνεται από την συμπληρωματική εύρεση πόρων σε περιόδους που εκείνο περνάει την φάση ωρίμανσης και αρχίζουν να παρουσιάζονται τα πρώτα ελλείμματα. Ένα διανεμητικό σύστημα από την φύση του δεν είναι ανταποδοτικό, οπότε η σχέση του ταμείου με τον ασφαλισμένο του είναι λιγότερο άμεση ,δεν υπάρχει πίεση για διαφάνεια και χρηστή διαχείριση, με την αδιαφορία των ασφαλισμένων να μεγαλώνει όσο οι παροχές είναι εγγυημένες από το κράτος.

Πολλοί συγχέουν τον όρο διανεμητικό με τον αντίστοιχο «αναδιανεμητικό» και στην δεύτερη περίπτωση τέτοιου τύπου  συστήματα έχουν σχεδιασθεί να ξαναμοιράζουν τους πόρους τους σύμφωνα με κάποιες αρχές κοινωνικής δικαιοσύνης ή σκοπιμότητας. Τα αναδιανεμητικά συστήματα άσχετα από το ύψος των εισφορών θέτουν ένα ανώτατο όριο στην λαμβανόμενη παροχή.

Τέλος ένα ανταποδοτικό σύστημα επιστρέφει στον ασφαλισμένο σύνταξη ανάλογη με τις εισφορές του, επιβάλλοντας ρητά μια σχέση αναλογίας με τα ποσά που έχουν κατατεθεί στον εργασιακό βίο του .

Από όλα τα παραπάνω εμφανώς προκύπτει πως το επικουρικό σύστημα ανταμοιβών για τις Ένοπλες Δυνάμεις ακόμη και σήμερα δεν ανήκει και δεν παρουσιάζει τα χαρακτηριστικά καμιάς από τις προαναφερθείσες κατηγορίες. Αποτελεί ένα συνονθύλευμα από αποσπασματικές ενέργειες, διασκορπισμένες σε ένα ευρύ χρονικό ορίζοντα,  αφού «ο εργοδότης»-κράτος επέλεξε, ουδέποτε άμεσα να καταβάλλει εισφορές σε αυτό, σε αντίθεση από το ότι κάνει σε άλλα ταμεία του Δημοσίου; αναρωτιέμαι εκδηλώνοντας έμπρακτα ποιες αρχές κοινωνικής δικαιοσύνης και ποιού είδους σκοπιμότητες ;να υποτεθεί άραγε πως η κάστα των στρατιωτικών δεν είναι σεβαστή και δεν αναγνωρίζεται εντός της ελληνικής κοινωνίας;

Ταυτόχρονα διεκδικούσε και κατείχε τον πλήρη έλεγχο του συνόλου των αποφάσεων  των ταμείων διορίζοντας εκείνο τις διοικήσεις, ουδέποτε απέδιδε λογαριασμό για τις ενέργειές του, απομύζησε πόρους εκτελώντας δικές του πολιτικές με την απονομή παροχών σε ανθρώπους σε καμία σχέση ανταποδοτικότητας με αυτά τα ταμεία(Αγωνιστές Εθνικής Αντίστασης το 2001), δεν κατέβαλλε ενοίκια και ουσιαστικά κατέλαβε περιουσία επ’ ωφελεία του καταχρηστικά(Σαρόγλειο) και για να προλάβω έναν ιδιαίτερα επώνυμο δημοσιογράφο που αγωνιά ιδιαίτερα για τον αριθμό των υπαρχόντων ανωτάτων Αξιωματικών στην πατρίδα μας, απέδιδε ύψος παροχών σχετιζόμενων με τους μισθολογικούς βαθμούς και άρα αντιστρόφως ανάλογων, μη συνδέοντας τις καταβληθείσες κρατήσεις με το ύψος των παροχών, ευνοώντας περισσότερο είναι η αλήθεια, τους συναδέλφους της ΕΛ.ΑΣ, που πάντα διακρίνονταν ιδιαίτερα για τους πετυχημένους διεκδικητικούς τους αγώνες και τελικά επέτυχαν από το 2002 το αργότερο, η μικρότερη (επικουρική) σύνταξη ενός αστυφύλακα να ταυτίζεται με τον βαθμό του Υποστρατήγου .

Το χειρότερο όμως ήταν πως «μοίραζε» επιλεκτικά και σε πλήρη δυσαρμονία τους λεγόμενους «κοινωνικούς πόρους», τους προερχόμενους από την προμήθεια οπλικών συστημάτων και τις εκποιήσεις υλικών, ξεχωριστά στα Μετοχικά Ταμεία, για το Πολεμικό Ναυτικό από το 1945 και για την Πολεμική Αεροπορία από το 1959, με συνέπεια με βάση μόνο τα απολογιστικά στοιχεία της πενταετίας 2000-2004, για τον κάθε μερισματούχο του ΜΤΣ να αναλογεί ποσό ενίσχυσης 380 ευρώ, για τον αντίστοιχο του ΜΤΝ 729 ευρώ και για τον αντίστοιχο του ΜΤΑ 608 ευρώ. Δεν θα έπρεπε να παραγνωρισθεί το γεγονός πως τα υπουργεία Ναυτιλίας με το Λιμενικό Σώμα αλλά και το παλαιότερα αποκαλούμενο υπουργείο Δημοσίας Τάξης, μέχρι τελευταία δεν συνεισέφεραν τον οβολό τους από τους κοινωνικούς πόρους, ουσιαστικά πνίγοντας τα ταμεία στα οποία τελικά αρκούντως παρασιτικά προσαρτώνταν τα   στελέχη τους, γεγονός που δημιουργούσε τριβές, αλλά που απλά οφειλόταν στην ικανότητα συνδικαλισμού και προσέλκυσης από τους συνδικαλιστές των Σωμάτων Ασφαλείας ,της θετικής κοινής γνώμης, των κάθε φορά κατάλληλων πολιτικών δυνάμεων.

Σήμερα μετά από διάφορες παλινωδίες, έχει ήδη καταστεί σαφές πως η Πολιτεία τουλάχιστον με το πριν λίγες ημέρες κυβερνητικό σχήμα της, με κάθε τρόπο έχει επιτρέψει  να διαφανεί, μόνον αντιπάθεια και αδιαφορία,   για την οικογένεια των Στρατιωτικών, αφού δεν θα μπορούσε  να αποδοθεί συνολική ανικανότητα ή δόλος για τις κυβερνήσεις τουλάχιστον από  το 1981 και μέχρι σήμερα, στην αντιμετώπιση του όλου θέματος. Το άσχημο είναι πως πλέον η κοινότητα των Στρατιωτικών έχει αποκτήσει εικόνα για την στάση της πολιτείας προς αυτήν και έχει ήδη συνειδησιακά εξεγερθεί. Ακόμη κι αν μέσα του το προερχόμενο από τον Ελληνικό Στρατό στέλεχος  δικαιολόγησε την επί μακρόν υστέρησή του δικού μερίσματος, έναντι των αντιστοίχων, των συναδέλφων του, των προερχόμενων από το Πολεμικό Ναυτικό και την Πολεμική Αεροπορία, δεν μπόρεσε να χωνέψει την πρόδηλα βάναυση, βιαστική   και εξοντωτική επιβολή της κατά 25% μείωσης του καταβαλλομένου μερίσματος όπως επιβλήθηκε αβασάνιστα, διεκπεραιωτικά και τελείως φυσιολογικά.  

Νομίζω πως αν δεν είναι έτσι ακριβώς, η νεοεκλεγείσα κυβέρνηση, έχει την δυνατότητα άμεσα , με την χρήση των κατάλληλων συμβούλων ,αν απαιτείται, να εξετάσει την ήδη διαμορφωθείσα κατάσταση και να αποδώσει στην Στρατιωτική οικογένεια, ένα βιώσιμο φτιαγμένο από την αρχή επικουρικό σύστημα, με κάποια  σαφή και συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, μεριμνώντας παράλληλα για την απόδοση δικαιοσύνης σε όλη την έκταση που απαιτείται, τόσο όσον αφορά σε νομικές ενέργειες για την εξεύρεση και τιμωρία  των ενόχων για τις συνολικές επιλογές τους στο παρελθόν,   αλλά και για την έμπρακτη αναγνώριση ενός επί μακρόν    διαιωνισθέντος  σφάλματος.

Σε αντίθετη περίπτωση  δυστυχώς, δεν θα αποφύγει να συνδέσει το όνομα της με τις αντίστοιχες των προηγουμένων ετών, με την διαφορά πως πλέον στερεύουν οι δικαιολογίες και  επιπλέον παράλληλα με την υπόλοιπη Ελληνική κοινωνία και η Στρατιωτική κάστα, είναι σε μια κατάσταση διαρκούς ανησυχίας, όχι μόνο για το βιοτικό  της επίπεδο  που δυσανάλογα έναντι της υπόλοιπης κοινωνίας ήδη έχει απομειωθεί, αλλά γιατί πλέον ξυπνώντας σαν από λήθαργο διαπιστώνει, πως το σύνολο των στερήσεων τόσο μέσα στις Στρατιωτικές Σχολές όπου γαλουχείται η ποιότητα, της συνολικά παρατακτής μαχητικής ισχύος της χώρας,  αλλά και η έκφραση της αγωνίας και η ποσότητα του ιδρώτα στα πεδία των ασκήσεων, μακριά από τους τόπους συμφερόντων των στελεχών, αντιμετωπίζονται αφενός σαν μια απλή φοίτηση σε ένα Εκπαιδευτικό Ίδρυμα γενικώς  και αφετέρου σαν μια κοινή εργασία με συγκεκριμένο καθηκοντολόγιο ,ωράριο, μπόνους και οφέλη. 

Αν έτσι είναι, η Πολιτεία επειγόντως πρέπει να επανακαθορίσει την στάση της, γιατί η ιστορία δεν έχει παραδείγματα στρατών που κατανίκησαν τους αντιπάλους τους μειονεκτώντας συντριπτικά αριθμητικά την κρίσιμη ώρα όταν διέθεταν σημαντικά χαμηλότερο ηθικό, εκτός κι αν υπάρχει η εκτίμηση πως δεν αναγκαιούν οι Ένοπλες Δυνάμεις οπότε ιδού η  μοναδική ευκαιρία να αρχίσουν την μείωση του δημοσίου από αυτές.

Δημήτριος Σούκερας